Die Hugenote was toegewyde protestante uit Frankryk en die Suidelike Nederlande, wat die leer van die teoloog, John Calvin, aangehang het.
Baie van hulle het gedurende die 17de eeu uit hulle lande gevlug om vervolging te ontwyk, sodat hulle vryelik godsdiens kon beoefen.
Hulle het nuwe tuistes in Engeland, Ierland, die Protestantse Europa en die Atlantiese wêreld gevind. Baie het hulle toevlug tot die Nederlandse Republiek geneem waar ‘n klein aantal deur die Nederlandse Oos-Indiese Kompanjie gewerf is om die maritieme diensstasie aan die Kaap die Goeie Hoop te versterk.
Die Hugenote Geskiedenis
HERKOMS
WIE WAS DIE HUGENOTE?
GESKIEDENIS
DIE NEDERSETTING AAN DIE KAAP
Die Hugenote aan die Kaap se verhaal begin met ‘n lang geskiedenis van godsdiensoorloë en vervolging in Frankryk.
Na die herroeping van die Edik van Nantes in 1685 het die VOC besluit om die Hugenote-vlugtelinge aan te moedig om na die Kaap te immigreer om die landbou-nedersetting te versterk. Daar is voorkeur gegee aan setlaars wat wynbouers was of met besonderse vaardighede. Hulle lewensgevaarlike reise oor berge en oseane op soek na ’n nuwe tuiste en lewenswyse in ‘n vreemde land, herinner aan die lot van ander vlugtelinge wêreldwyd.
MEER OOR
′N KORT GESKIEDENIS VAN DIE HUGENOTE
Die Bloedbad van Vassy in 1562 het twee eeue van vervolging van die Hugenote in Frankryk ingelui.
Vervolging in Frankryk
Toe Lodewyk XIV die Edik van Nantes herroep, het die aanslag op die Protestante toegeneem om hulle te dwing om hulle geloof af te sweer. Dit het onder andere inhegtenisname, die inkwartiering van soldate in hulle huise (dragonnades) en die plasing van hulle kinders in Rooms-Katolieke sorg ingesluit.
Tydlyn
Besoekers kan die tydlyn in die middelste gang van die museum volg. Dit begin by ’n Hollandse muurhorlosie wat deur ’n Hugenote-afstammeling gemaak is. Besoekers kan die belangrikste gebeure van die Franse godsdiensoorloë en die beproewinge van die Protestante in Frankryk volg. Hulle verhaal van vervolging word teen die agtergrond van ander plaaslike en globale vervolgings deur die eeue gestel. ’n Besonderse vertoonstuk is twee lampe wat snags gedurende geheime byeenkomste gebruik is.
31 Oktober 1517
Die Augustynse monnik, Martin Luther, plak sy 95 stellings op die deur van die Schlosskirche in Wittenberg, Sakse, waarin hy die misbruik van aflaatgeld deur die Rooms-Katolieke Kerk kritiseer.
Herfs 1533
Die Franse teoloog, Johannes Calvyn, beleef ’n bekering, wat hy as ’n skielike verandering van die gees, deur God veroorsaak, beskryf.
1533
Johannes Calvyn vlug uit Parys nadat hy die Rektor van die Collège Royal se intreerede ondersteun het.
1534
Die Affaire des Placards is die begin van wydverspreide protes teen die Rooms-Katolieke Mis. Calvyn vrees vir sy lewe en neem toevlug na Genève.
29 Januarie 1536
Volgelinge van die nuwe Hervormde geloof word Hugenote genoem. Hulle word van kettery teen die Rooms-Katolieke koning, God se verteenwoordiger op aarde, beskuldig. ’n Algemene Edik wat hulle uitwissing aanmoedig, word uitgevaardig.
1536
Johannes Calvyn publiseer sy Christianae Religionis ter verdediging van sy Christelike geloof en lê daarmee ook ‘n verklaring af oor die Gereformeerde dogma.
1545
Die Massamoord van Mérindol. François I beveel die vernietiging van die stad. Mérindol word geplunder en 3000 Waldense (Vaudois) word vermoor. Lux Lucet in Tenebris (Die lig skyn in die duisternis) is die amptelike simbool vir die Waldense.
1555
Die eerste Hugenote-gemeente word gestig in die huis in Parys waar Calvyn se geloofsbelydenis onderrig is.
25 Mei 1559
Die eerste sinodesitting van die Franse Hervormde Kerk word in Parys gehou.
28 Januarie 1561
Gaspard de Coligny, Seigneur de Chatillon en Amiral de France. Catherine de Medici het as regentes van haar 10 jaar oue seun, Karel IX opgetree. Die Edik van Orléans word afgekondig om die vervolging van die Hugenote te beëindig.
17 Januarie 1562
Catherine de Medici, regentes van Frankryk. Die Edik van Saint-Germain-en -Laye word afgekondig en verleen beperkte vryheid aan die Hugenote.
1 Maart 1562
In die dorpie Vassy word baie Hugenote aangeval en deur die troepe van Francis, die Hertog van Guise, vermoor. Daarmee begin die eerste Godsdiensoorlog.
19 Maart 1563
Die Vrede van Ambroise beëindig die Eerste Godsdiensoorlog.
September 1567
Begin van die Tweede Godsdiensoorlog, wat op 23 Maart 1568 met die Edik van Pasifikasie van Longjumeau eindig.
Augustus 1568
Begin van die Derde Godsdiensoorlog. Hugenote-troepe, gelei deur Gaspard de Coligny, word verslaan in die Veldslagte van Jarnac en Montcontour. Die leier van die Hugenote, Condé, word tereggestel. Die Ordinansie van Saint-Maur verbied vryheid van aanbidding vir die Hugenote.
8 Augustus
Die Edik van St Germain-en-Laye waarborg geloofsvryheid aan die Hugenote in twee dorpe in elke provinsie. De Coligny het onderhandel dat die Hugenote die beheer oor vier gefortifiseerde dorpe behou: La Rochelle, Cognac, Montauban en La Charité.
24 - 28 Augustus 1572
Die Sint Bartolomeusnag-bloedbad was die breinkind van Catherine de Medici en haar raadgewers. Ongeveer 7000 Hugenote is in Parys en ander Franse stede vermoor.
6 Julie 1573
Die eerste beleg van La Rochelle. Die Edik van Boulogne waarborg die Hugenote vier dorpe as veilige vestings: La Rochelle, Montauban, Nîmes en Sancerre. Dit het die einde van die vietse Geloofsoorlog teweeggebring.
1574 – 1576
Die dood van Karel IX, wat opgevolg word deur Hendrik de Valois as Hendrik III. Die begin van die Vyfde Geloofsoorlog, wat met die Vrede van Monsieur eindig. Die Vrede van Beaulieu herstel baie van die voorregte van die Hugenote.
November 1579
Die Verdrag van Nerac verskaf aan die Hugenote die veiligheid van die vyf dorpe vir ’n periode van ses maande. Vrede word in November 1580 verklaar met die Verdrag van Fleix.
17 Januarie 1585
Phillip II van Spanje en die Guise-families onderteken die Verdrag van Joinville waarvolgens Phillip onderneem om die Rooms-Katolieke-liga te finansier. Begin van die Agste Geloofsoorlog (Oorlog van die Drie Hendrikke).
1593 - 1594
Hendrik van Navarre sweer die Hervormde Geloof af op 25 Julie 1593 en bestyg die troon as Hendrik IV. Hy beywer hom vir godsdienstige verdraagsaamheid tussen Rooms-Katolieke en die Hugenote en stel algemene maatskaplike en ekonomiese hervormings in.
30 April 1598
Die Agste Geloofsoorlog eindig met die Verdrag van Angers op 20 Maart en die afkondiging van die Edik van Nantes op 30 April. Die Edik word finaal op 25 Februarie 1599 in Parys bekragtig
1599
Ná 36 jaar van geloofsoorloë het die bekragtiging van die Edik van Nantes in 1599 vrede tussen die Protestante en die Rooms-Katolieke bewerkstellig. Die Edik het aan alle Franse burgers gewetensvryheid verleen, maar Protestantse godsdiensbeoefening word tot sekere gebiede beperk.
1621-1624
Die Koning se troepe beset die Hugenote-vestings Saint-Jean-d’Angély, Montauban en Montpellier. In 1624 word die Hugenote se mees onverbiddelike vyand, Kardinaal Richelieu eerste minister.
1626-1628
Die oorlog teen La Rochelle is deur Richelieu beplan. ’n Engelse weermag word op die Île Ré verslaan en die stad word beleër. La Rochelle gee op 28 Oktober 1628 oor.
28 Junie 1629
Die Genadige Edik van Alés verleen aan die Hugenote ’n mate van erkenning, maar hulle politieke mag is permanent verwyder.
6 April 1652
Maria de la Quellerie arriveer aan die Kaap die Goeie Hoop as die eerste Hugenoot-nasaat. Besigtig die volledige register van die Hugenote en hulle families wat na die Kaap gekom het, hulle datums van aankoms, hulle skepe en waar hulle gevestig is. Besigtig die Register.
1671
Die 21-jarige François Bastien van Armentières in Frans-Vlaandere is die eerste Hugenoot om aan die Kaap die Goeie Hoop te arriveer.
22 Oktober 1685
Lodewyk XIV herroep die Edik van Nantes en verklaar die Protestantse geloof onwettig met die uitvaardiging van die Edik van Fontainebleau.
26 Junie 1686
Die Dutoit-broers, François (21 jaar oud) en Guillaume (30 jaar oud) van Lille in Frans-Vlaandere arriveer in Tafelbaai aan boord die VOC-skip, Vrijheid.
31 Desember 1687
Die Voorschoten, ’n fluitskip van die Delftse Kamer, vetrek vanaf Goeree met 21 Hugenote aan boord. Toe ’n sterk teenwind die skip dwing om op 13 April in Saldanhabaai anker te gooi, word ’n VOC -kusvaarder, die Jupiter, gestuur om hulle na Tafelbaai te neem.
1689 – 1694
Ongeveer 320 Hugenote vestig hulle aan die Kaap. Hulle ontvang grondtoekennings van Goewerneur Simon van der Stel in die Drakenstein in die valleie van die Bergrivier en sy sytakke, die Wagenmakersvallei en Oliphantshoek. Die eerste plase word gevestig.
Le Refuge
Die Protestante in Frankryk het drie keuses gehad: keer terug tot die Rooms-Katolieke geloof, beoefen hullle geloof in die geheim, of vlug landuit. Die Engelse woord ‘refugee’ is gebaseer op die Frans ‘réfugié’, wat terugdateer na 1685, toe dit gebruik is as beskrywing vir die meer as 160 000 persone wat uit Frankryk na nabygeleë nie-Rooms-Katolieke state of lande gevlug het.
Plekke van Oorsprong
Die Hugenpote het uit twee hoof-gebiede in Frankryk en die Suidelike Nederlande gekom. Die een gebied het vanaf Vlaandere tot by die Loire-vallei gestrek, terwyl die ander een in ’n boogvormige gebied vanaf die Dauphiné tot by Languedoc, wat Provence insluit, gelê het . ’n Belangrike faktor was die moeilikheidsgraad van die ontsnaproetes.
[sg_popup id=”3672″ event=”inherit”]Besigtig kaart[/sg_popup] | Koop kaart
Werwing deur die VOC
Die eerste poging tot werwing om die verversingstasie aan die Kaap te werf, was onsuksesvol. As gevolg van die toenemende vervolging van die Protestante was daar ’n goeie reaksie op die tweede werwingspoging. Die aanbod van 60 morg was veral aantreklik vir die vlugtelinge. Alle applikante moes aan streng vereistes voldoen en moes onderneem om vyf jaar lank te bly.
Vlug na die Kaap
Die vlug van die Hugenote na die Kaap het nie, soos algemeen geglo word, slegs gedurende die jare 1688 tot 1689 plaasgevind nie. Hulle het oor ’n tydperk van meer as ’n driekwart eeu na die Kaap die Goeie Hoop gekom om hulle daar te vestig.
Vaart na die Kaap
Die twaalf weke lange vaart was veeleisend en gevaarlik. Die skepe was ongerieflik en die see was onstuimig. Daar was meesal geen vars voedsel nie en ’n tekort aan vars water. Wanvoeding het siektes soos skeurbuik tot gevolg gehad. Baie is dood of het erg verswak gedurende die seereis.
Aankoms aan die Kaap
Die Honselaardsdijk, die eerste van die nege VOC-skepe met Hugenote aan boord het op 11 April 1688 in Tafelbaai anker gegooi. Die vlugtelinge op die skip en dié op die ander agt skepe is erg deur die vaart uitgemergel. Hulle het in Tafelbaai byeengekom en het noodproviand ontvang voordat hulle na die binneland aanbeweeg het.
Vestiging aan die Kaap
Die meeste Hugenote het grond langs die Berg- en Franschhoek-riviere ontvang. Die ander het landbougrond in die Dwarsriviervallei, die huidige Wellington (Wagenmakersvallei) en Stellenbosch ontvang. Hulle het ook voedselvoorrade, saad en basiese toerusting ontvang. Die VOC se beleid om hulle te assimileer het tot die verlies van hul taal gelei.
[sg_popup id=”3013″ event=”inherit”]Besigtig Kaart[/sg_popup] | Koop kaart
Stryd om oorlewing
Hulle was nie vertroud met die klimaat en die terrein nie en dele van die grond was nie geskik vir weiding en voedselgewasse nie. Weinig van hulle het oor boerdery-vaardighede beskik en hulle het slegs primitiewe toerusting gehad en ook nie oor kapitaal beskik om saad en basiese benodigdhede te koop nie. Verdere probleme was droogte, vervoer van produkte na die mark, veediefstal en onbillike mededinging van die Kompanjie se amptenare.
VERKEN
’N LYS VAN DIE HUGENOTE WAT NA DIE KAAP GEKOM HET
Hier is ’n gedetailleerde Register van al die Hugenote wat na die Kaap gekom het.
MEER OOR
HUGENOTE-SIMBOLIEK
Die nalatenskap van die Hugenote is aan die lewe gehou deur artefakte en konkrete simbole.
Een hiervan was die Hugenote-kruis wat as juweliersware deur die Protestante in die suide van Frankryk gedra is.
Méreaux
Johannes Calvyn het die gebruik van méreaux aanbeveel (gemunte metaalskywe) as identiteitsbewys vir die onderskeiding van die lidmate van die nuwe Hervormde belydenis. Die méreaux is gebruik as tekens wat die gemeentelede toegelaat het om die Heilige Nagmaal te gebruik. Tydens die vervolging het die méreaux bekend gestaan as die medaljes van die kerk van die Désert.
Die Hugenote-kruis
Die Hugenote-kruis is ’n identiteitsimbool vir Hervormde Christene. Die vier arms verteenwoordig die vier Evangelies en die punte van die arms die agt Saligsprekinge. Die fleur-de-lis is ’n simbool van die opstanding van God, die twaalf blomblare simboliseer die Twaalf Apostels en die drie blomblare die Heilige Drie-eenheid. Die vier harte is ’n simbool van die lojaliteit en die liefde van Jesus. Die duif wat neerdaal is ’n simbool van die Heilige Gees.
Hugenote-roos
Soos die naam Rosa damascene semperflorens aandui, blom die Hugenote-roos dwarsdeur die seisoen. Die Hugenote het die Damask-roos saamgebring en het dit gebruik om welriekende rooswater vir uitvoer na die Ooste te maak. Dit simboliseer ondernemingsgees.
BLY OP HOOGTE
Teken in en ontvang ons jongste Nuusbrief en opdaterings.